Kortykosteroidy są to hormony kory nadnerczy, a co za tym idzie naturalnie występujące w naszym organizmie substancje, które posiadają szerokie spektrum działania. Należą również do grupy leków wykazujących działanie przeciwzapalne oraz przeciwalergiczne. Są wykorzystywane w leczeniu alergicznego nieżytu nosa, astmy oskrzelowej oraz chorób o podłożu autoagresji. Leki tego typu posiadają różną formę, począwszy od tabletek, poprzez wziewy, a na maściach kończąc. Jako hormony znalazły również zastosowanie w sporcie. Przyjrzyjmy się im bliżej i sprawdźmy jakie jest ich działanie. Jakich działań niepożądanych można się spodziewać korzystając tych leków, oraz jakich efektów stosowania glikokortykosteroidów należy się spodziewać.
Należy zaznaczyć, że tego typu leki mogą zostać przepisane jedynie przez lekarza w określonych przypadkach. Ich zastosowanie w sporcie nie będzie legalne. Potencjalne skutki uboczne przyjmowania tego typu związków uzależnione będą od formy, dawki leku oraz długości stosowania. Przyjrzyjmy się zatem bliżej tym sterydom i sprawdźmy, co kryje się pod ich nazwą.
Co to są glikokortykosteroidy?
Kortykosteroidy są to hormony wytwarzane naturalnie w naszym organizmie przez korę nadnerczy. Zaliczamy do nich:
- kortyzol, który jest dobrze znanym hormonem stresu, posiada jednak również kilka innych właściwości;
- kortyzon wpływający na metabolizm węglowodanów oraz białek;
- kortykosteron wpływający na układ odpornościowy organizmu i wykazujący immunosupresyjne działanie.
Wszystkie trzy związki produkowane są w warstwie pasmowatej kory nadnerczy. Organizm syntezuje je z progesteronu, a proces jest kontrolowany przez oś podwzgórze-przysadka. Cząsteczki substancji są transportowane przez transkortynę i działają wewnątrzkomórkowo.
Należy również zaznaczyć, że pod mianem kortykosteroidów kryją się również syntetyczne glikokortykosteroidy, stanowiące szeroką grupę leków wykazujących działanie immunosupresyjne, przeciwzapalne oraz przeciwalergiczne.
Do tego typu leków zaliczamy między innymi:
- hydrokortyzon,
- betemazon,
- propionian flutikazonu,
- mometazon.
W farmakologii znajdują one zastosowanie w terapii substytucyjnej przy niewydolności kory nadnerczy. Są również wykorzystywane jako silne środki przeciwzapalne.
Glikokortykosteroidy − działanie
Glikokortykosteroidy stosowane są w leczeniu alergii, atopowego zapalenia skóry, w astmie oskrzelowej. Hamują rozwój stanu zapalnego, ponieważ wpływają na czynniki transkrypcyjne w komórce odpowiadające za ten stan. Jest to grupa leków, których inna nazwa to sterydy, posiadająca bardzo szerokie działanie:
- ich podstawą jest bardzo silne działanie przeciwzapalne polegające na hamowaniu produkcji białek wykazujących działanie prozapalne, przy jednoczesnym nasileniu produkcji białek przeciwstawnych;
- zmniejszają uwalnianie się histaminy, będącej mediatorem zapalenia;
- wpływają skracająco na czas życia eozynofili, czyli rodzaju białych krwinek, które uwalniają enzymy odpowiedzialne za reakcje alergiczne;
- niezależnie od drogi podania wywołują również działanie immunosupresyjne, czyli osłabiające układ odpornościowy.
Leki tego typu mogą być podawane w postaci doustnej lub postaci wziewnej. Istnieją również środki do stosowania miejscowego. W zależności od formy będą one wykorzystywane w leczeniu innych przypadłości.
Glikokortykosteroidy w leczeniu astmy
W leczeniu takich przypadłości jak astma oskrzelowa wykorzystuje się glikokortykosteroidy wziewne. Zahamowanie stanu zapalnego oskrzeli sprawia, że rozluźniają się ich mięśnie oraz zmniejsza się obrzęk błony śluzowej. W efekcie następuje zmniejszenie wydzielania się śluzu, co prowadzi do ustania objawów jakie daje astma.
Obecnie sterydy w postaci opisywanych leków należą do najczęściej stosowanych leków w różnego rodzaju chorobach. Są wykorzystywane w wielu dziedzinach medycyny, począwszy od dermatologii, poprzez reumatologie, a kończąc na neurologii. Mogą być łączone z innymi lekami, uzupełniającymi ich działanie. Korzystając z leków tego typu należy wziąć pod uwagę fakt, że terapia powinna być na tyle długa aby niosła maksymalne efekty, jednocześnie na tyle krótka aby uniknąć działań niepożądanych.
Wykorzystanie leków wziewnych sprawia, że są one skuteczne w miejscu podania i można uniknąć ogólnoustrojowych skutków ubocznych. Te leki o działaniu przeciwzapalnym zmniejszają zdolność oskrzeli do skurczu w reakcji na czynniki drażniące. Poprawiają także czynność płuc oraz ułatwiają regenerację nabłonka układu oddechowego.
Doustne leki są obecnie zarezerwowane jedynie dla pacjentów z zaostrzeniem objawów astmy lub z ciężką formą astmy nieodpowiadającą na leki wziewne.
Glikokortykosteroidy w sporcie – efekty
Jak działają glikokortykosteroidy w odniesieniu do sportu? Mogą być wykorzystywane krótkotrwale jako środek przeciwzapalny, mający na celu zmniejszenie bólu, obrzęku oraz negatywnych skutków przeciążenia mięśni intensywnym wysiłkiem. Ich stosowanie jest nielegalne, jednak czasami zawodnicy po bardzo ciężkich zawodach, takich jak biegi ultra, intensywne mecze, triathlon itd. mogą zdecydować się na zastosowanie takich środków. Ewentualnie jako forma przyspieszenia procesu dochodzenia do siebie po urazie.
Zestaw na wytrzymałość
- przedtreningówka Trec Nitrobolon 150kaps.
- beta-alanina Trec Beta Alanine Powder 180g
- aminokwasy Trec BCAA G-Force 180kaps.
- shaker GRATIS!
W dłuższej perspektywie czasu korzystanie z tego typu dopingu będzie prowadzić do wzrostu poziomu tkanki tłuszczowej oraz jednoczesnego spadku masy mięśniowej. Oznaczać to będzie spadek siły oraz wydolności organizmu.
Zbyt długie przyjmowanie glikokortykosteroidów będzie prowadzić do działań niepożądanych takich jak wystąpienie hiperkortylozemii, dającej objawy zespołu Cushinga.
Glikokortykosteroidy a doping
Glikokortykosteroidy wziewne oraz doustne zostały sklasyfikowane przez Światową Agencję Antydopingową WADA jako substancje zabronione w zawodowym sporcie. Oznacza to, że ich przyjmowanie bez wiedzy oraz zgody lekarza będzie karane w taki sam sposób, jak korzystanie z innych sterydów.
Przyjmowanie tych substancji nie będzie jednak dawać żadnych korzystnych efektów długoterminowo. Jest to raczej forma reakcji na zbytnie przeciążenie organizmu zawodnika, która ma mu pomóc w szybszej regeneracji.
Zobacz także: Regeneracja po treningu – co najlepiej regeneruje mięśnie po treningu?
Zestaw na Regenerację
- odżywka białkowa 6PAK Milky Shake Whey 700g
- odżywka węglowodanowa 6PAK Carbo Pak 1000g
- kompleks witaminowo-mineralny 6PAK Vitamins&Minerals 90tab.
- Shaker Gratis
Pozostałe zastosowania glikokortykosteroidów
Wykorzystanie tej grupy leków jest bardzo szerokie i znajduje zastosowanie między innymi w:
- chorobach nerek;
- chorobach płuc;
- nadczynności tarczycy;
- chorobach nowotworowych;
- chorobach jelit;
- chorobach oczu.
Sterydy – kiedy je stosować?
Glikokortykosteroidy stosowane są w określonych przypadkach. Są to:
- terapie o charakterze przeciwzapalnym;
- choroby autoimmunologiczne, w których należy wykorzystać działanie immunosupresyjne leków;
- leczenie alergii oraz przypadłości takich jak alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry, zapalenie mieszków włosowych;
- terapie mające na celu uzupełnienie poziomu hormonów w organizmie.
Glikokortykosteroidy – opinie o stosowaniu
Stosowanie tych leków wykazujących wielokierunkowe działanie ma swoich zwolenników oraz przeciwników.
Pierwszymi będą niewątpliwie osoby cierpiące z powodu astmy czy poważnych alergii. Drugimi natomiast osoby, które próbowały korzystać z tych sterydów bez zgody oraz wiedzy lekarza.
Czy glikokortykosteroidy są bezpieczne?
Większość potencjalnych skutków ubocznych jest związana z dłuższym przyjmowaniem substancji. Może jednak dojść do działań niepożądanych również w przypadku krótszego stosowania środków. Leki te powodują ingerencję w układ hormonalny organizmu, ponieważ stanowią syntetyczną wersję naturalnie występujących w nim hormonów.
Przepisanie glikokortykosteroidów jest krokiem dobrze przemyślanym przez lekarza prowadzącego. W takich wypadkach potencjalne korzyści przewyższają możliwe skutki uboczne.
Kortykosteroidy – skutki uboczne
W dłuższej perspektywie zawsze mogą wystąpić skutki uboczne. Są one uzależnione od tego jaki czas leczenia lekami jest przewidziany w określonym przypadku. Do najczęstszych skutków ubocznych należy zaliczyć:
- osłabienie odporności organizmu;
- zaburzenia psychiczne takie jak zmiany nastroju;
- wystąpienie cukrzycy;
- osteoporozę;
- zespół Cushinga;
- zaburzenia rytmu serca;
- spadek siły mięśniowej.
Sprawdź: Skutki uboczne stosowania sterydów
Glikokortykosteroidy − działania niepożądane
Do działań niepożądanych należy zaliczyć:
- zwiększenie apetytu;
- trudności ze snem;
- nadmierną potliwość;
- obniżoną odporność.
Negatywne efekty działania kortykosteroidów jest związane z ich wpływem na metabolizm makroskładników odżywczych oraz gospodarkę mineralną organizmu,
Sterydy wziewne – przeciwwskazania
Przeciwwskazania do stosowania to przede wszystkim:
- gruźlica;
- infekcje grzybicze oraz wirusowe płuc;
- ciężka niewydolność wątroby;
- ciąża oraz okres karmienia piersią;
- cukrzyca;
- choroby układu nerwowego;
- choroby układu sercowo-naczyniowego;
- choroby nerek.
Artykuł ma wyłącznie charakter poglądowy i nie stanowi zachęty do stosowania produktów sterydowych. Przedstawione treści służą wyłącznie celom informacyjnym.
Podobne artykuły:
- Beta blokery a wysiłek fizyczny – czy sportowcy mogą je stosować?
- Beta 2 agoniści – co to jest, działanie, opinie, skutki uboczne
- TB-500 – co to, jak działa, skuteczność, dawkowanie, czy jest legalny?
- Agmatyna
- Epitalon – co to, jak działa, skuteczność, dawkowanie, czy jest legalny?
Artykuły o dopingu
czytaj dalej »15 listopada 2023
Artykuły o dopingu
czytaj dalej »4 kwietnia 2024